Ασκήσεις ύφους

Μια Κυριακή στο παζάρι...

- Έχω να σου προτείνω ένα βιβλίο που θα σου αρέσει.
- Για πες! Συνήθως μου αρέσουν οι επιλογές σου.
- Ειδικά αυτό αν το βρω θα στο αγοράσω. Είναι πολύ πρωτότυπο!
- Αλήθεια; Τι το ιδιαίτερο έχει;
- Ο Κενώ περιγράφει ένα και μόνο απλό περιστατικό. Αλλά το κάνει με 99 διαφορετικούς τρόπους, γιαυτό και λέγεται "ασκήσεις ύφους"
- Ουάου! Θα ρίξω μια ματιά στα βιβιοπωλεία!

Κάπως έτσι αγοράστηκε το συγκεκριμένο βιβλιο. Και φυσικά ήταν όπως μου το είχε περιγράψει ο Δ.Φ., 99 παραλλαγές για το ίδιο περιστατικό : ανακριτικό, εσωτερικοί μονόλογοι, διστακτικό, ακουστικό, σημειολογικό κλπ. Και φυσικά, μου άρεσε πολύ. Σίγουρα από τα πιο πρωτότυπα βιβλία που έχω διαβάσει.

Σε πάρα πολλά σημεία μου θύμισε τον Οδυσσέα του Τζοϋς στο οποίο κάθε κεφάλαιο παρουσιάζεται με εντελώς ξαχωριστό ύφος. (Δε νομίζω, βέβαια, να υπάρχουν πολλοί που να κάνουν τέτοια συσχέτιση!)

Ο καπετάνιος έχει κόψει αλυσίδα...

Πρόκειται για το ημερολόγιο που κράταγε ο Μπουκόβσκι από τον Αύγουστο του 1991. Καταξιωμένος, σε μεγάλη ηλικία γράφει για τα πάθη του: τον ιππόδρομο, το ποτό και το γράψιμο. Είναι ιδιαίτερα απολαυστικός: λίτός και καυστικός.

" Δεν υπάρχει ούτε μια φορά που να οδηγώ πάνω στη γέφυρα και να μην σκεφτώ την αυτοκτονία. Δεν γίνεται να κοιτάξω μια λίμνη ή τον ωκεανόκαι να μην περάσει από το μυαλό μου η αυτοκτονία. Και τι εννοώ, δεν κολλάω σ'αυτό. Αλλά περνάει από μπροστά μου σαν αστραπή: ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑ. Σαν ένα περαστικό φως. Μέσα στο σκοτάδι. Σου δίνει μια αίσθηση διαφυγής που σε κάνει να αντέχεις"

"Αλλά νιώθω λες και στραπατσάρω τον εαυτό μου κάθε φορά που πηγαίνω σε μαζώξεις, ακόμα και όταν τα ποτά είναι δωρεάν. Ποτέ δεν μου πηγαίνει καλά. Έχω χορτάσει από τέτοια. Οι άνθρωποι με κάνουν να νιώθω κενός. Πρέπει να φύγω μακριά για να νιώσω ξανά γεμάτος. "

"Ξεκίνησα να παίζω στον ιππόδρομο αργά, όταν ήμουν 35 χρονών. Παίζω ασταμάτητα εδώ και 36 χρόνια και υπολογίζω πως ακόμη μου χρωστάνε κάπου 5000 δολάρια. Αν με αφήσουν οι θεοί να ζήσω για άλλα 8 ή 9 χρόνια ίσως όταν πεθάνω να πατσίσω. Τώρα δε νομίζεις ότι αξίζει γι'αυτόν τον λόγο να ποντάρω;"

Και εδώ θέλω να ευχαριστήσω το Βασίλη που τώρα ταξιδεύει σε ένα κρουαζιερόπλοιο για την ερμηνεία της φράσης "ο καπετάνιος έχει κόψει αλυσίδα..."

Σε παραλήρημα

Ένας Γενικός Γραμματέας αποπειράται να αυτοκτονήσει πέφτοντας από το διαμέρισμά του. Δεν σκοτώνεται όμως, και τώρα στην εντατική μιλάει με τον εαυτό του σαν "σε παραλήρημα".

Πράγματι, μοιάζει πολύ με τη γνωστή υπόθεση Ζαχόπουλου, και είναι κατ' εμέ το βασικό μειονέκτημα του βιβλίου. Σοκάρει η τόσο σκληρή κριτική στα ήθη των καιρών μας και στις τρέχουσες αξίες με μια τόσο τραγική αφετηρία και σε ένα υπαρκτό πρόσωπο. Δεν είμαι πεπεισμένη όμως ότι έπραξε κακώς ο συγγραφέας, ίσως και να χρειζόταν. Κατά τα άλλα είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα προσέγγιση στην ψυχολογία του έχοντα εξουσία που ταυτόχρονα είναι εξαρτημένος από άλλους, με περισσότερη εξουσία από τον ίδιο. Για τις εργασιακές, οικογενειακές, ερωτικές σχέσεις των ατόμων "με επιρροή" την οποία προβάλλουν σε κάθε ευκαρία.

"Και αυτή η κουφάλα - η Εξουσία εννοώ- είναι σκέτο δοαφθορείο. Πρόβατο μπαίνεις, λύκος λυσσασμένος βγαίνεις. Δηλαδή, αν δε σε πετάξουνε οι άλλοι στα Τάρταρα, γιατί δεν βγαίνεις ποτέ με τη θέλησή σπυ. Κίρκη που λέμε. Με το άγγιγμάτης η Εξουσία όλους μας μεταμορφώνεισε γουρούνια. Ναι, αλλά και αφροδισιακό όμως."

"Όταν φτάνεις στο χείλος του γκρεμού, οι μόνοι που στέκονται δίπλα σου είναι αυτοί που θα σε σπρώξουν. Για να σε σώσουν, όπως εμένα δηλαδή."

Προδοσία και εγκατάλειψη

Με πολύ ενθουσιασμό αγόρασα το πρώτο βιβλίο της Σταυρούλας Σκαλίδη. Την ξέρω μόνο διαδικτυακά αλλά αισθάνομαι κοντά της αφού είναι και ηλικιακά πολύ κοντά σε μένα. Η αλήθεια είναι ότι ο τίτλος με έκανε λίγο συκρατημένη ως προς το τι να περιμένω από το βιβλίο, μια που παραπέμπει σε Jane Austen (Περηφάνεια και Προκατάληψη, Λογική κ ευαισθησία...)

Ε, λοιπόν η "Προδοσία και Εγκατάλειψη" είναι ένα βιβλίο-έκπληξη. Κατ' αρχήν δεν είναι ένα βιβλίο με γραμμική αφήγηση, ρόλους-κλισέ και προδιαγεγραμμένο happy end. Κοινώς, καμια σχέση με βίπερ και τα συναφή. Η δομή του είναι ενδιαφέρουσα, χωρισμένο σε τρεις ενότητες: "εγκατάλειψη","προδοσία"& "και" . Η ιστορία "ένα αστικό θρίλερ" δοσμένο με διαφορετικές οπτικές γωνίες με την τελευταία ενότητα να δίνει το κλειδί για την ερμηνεία.

Κεντρικά πρόσωπα: ο άνδρας, 35άρης, κλειστός χαρακτήρας και ψυχωτικός. Η γυναίκα, ηλικιωμένη συγγραφέας, μόνη και εγκαταλελειμένη. Τριγύρω τους καθημερινές φιγούρεςαπό αυτές που συναντώνται στις υποβαθμισμένες, πυκνοκατοικημένες γειτονιές της Αθήνας.

"Αμα είναι όλοι εναντίον σου, ακόμα και οι φαντασιώσεις, από που να κρατηθείς;"

"Εγώ τα εγκαταλείπω όλα. Τους προδίδω όλους. Με εγκατέλειψαν όλοι. Εντάξει, εκτός από τη δύσμοιρη γριούλα. Τι να κάνουμε όμως, η προδοσία και η εγκατάλειψη δεν κάνουν διακρίσεις. Είναι απολύτως δημοκρατικές και "αδιάκριτες". Τους χτυπούν όλους μια μέρα με τον έναν ή τον άλλο τρόπο."

Εξαιρετική δουλειά από την κα Σκαλίδη. Μακάρι να συνεχίσει έτσι!

Παλιά, πολύ παλιά

Από την Πέμπτη με ταλαιπωρεί μια ίωση. Όχι κάτι ιδιαίτερα σοβαρό , αλλά τα απογεύματα δεν πάω στο γραφείο με την ελπίδα να μου περάσει με την ξεκούραση. Αμ δε! Την Κυριακή έτρεχα με τη σταδία για κάμποσα τοπογραφικά και όχι μόνο δεν κατάφερα να αναρρώσω, αλλά νομίζω ότι χειροτέρεψα.

Το καλό είναι όμως ότι διάβασα τις ώρες που ήμουν στο κρεβάτι. Κατ' αρχήν τέλειωσα το τελευταίο βιβλίο του Μάρκαρη (που ήταν και το πρώτο του που πέφτει στα χέρια μου). Ο Αστυνόμος Χαρίτος βρίσκεται στην Πόλη για διακοπές, όπου εντελώς τυχαία του ζητείται να συνεργαστεί με τις Τουρκικές αρχές για τη σύλληψης μιας υπερήλικης δολοφόνου. Η γηραιά κυρία ζούσε τα τελευταία χρόνια στη Δράμα αλλά επιστρέφει στην Πόλη και διαπράττει και άλλους φόνους.

Κατά τη διάρκεια των ερευνών έχουμε μια πολύ ωραία περιγραφή του ελληνισμού της Πόλης , των συνηθειών και των αντιλήψεών τους. Η αμοιβαία καχυποψία ανάμεσα στον Χαρίτο και τον Τούρκο αστυνομικό Μουράτ, υποχωρεί και δίνει τη θέση της στην κατανόηση. Μάλιστα ο Μουράτ δείχνει να καταλαβαίνει καλύτερα την ψυχολογία των ελλήνων της Πόλης, όπως σε ένα απόσπασμα λέει και ο ίδιος.

Μεγάλωσα στην τουρκική μειονότητα στη Γερμανία . Κάθε φορά που ένας Τούρκος σκότωνε, έκλεβε ή έδερνε, έφταιγε όλη η μειονότητα, γιατί μας θεωρούσαν όλους ίδιους. Εμπαινα το πρωί τμήμα και το πρώτο πράγμα που ακουγα ήταν "Είδες τι έκαναν πάλι οι δικοί σου;" [...] Καμιά πλειονότητα δεν κατάλαβε ποτέ τις μειονότητες. Εγώ καταλαβαίνω τους Ρωμιούς καλύτερα από σένα.

Εξομολογήσεις ενός Άγγλου οπιομανούς

Πολύ ώρα προσπαθώ να βρω τις πρώτες λέξεις για να περιγράψω τις "εξομολογήσεις" αλλά δυσκολεύτηκα αφάνταστα. Και επειδή όποιος με γνωρίζει ξέρει ότι τον τελευταίο καιρό είμαι πολύ πιεσμένη από άποψη χρόνου, απλά θα αφήσω το βιβλίο να μιλήσει μόνο του μέσα από δυο αποσπάσματα.

" Ω δίκαιο λεπτοφυές και ισχυρό όπιο! Για το φτωχό και για τον πλούσιο, για τις πληγές της καρδιάς που ποτέ δεν επουλώνονται,"για τους πόνους που ωθούν το πνεύμα στην ανταρσία" εσύ είσαι το καταπραϋντικό βάλσαμο. Μελίρρυτο όπιο! Με τη δική σου μεθυστική ρητορεία πετάς μακριά τους λόγους της αγανάκτησης. Και στον ένοχο, δίνεις για μια νύχτα τις ελπιδες της νιότης του και του ξεπλένεις τα χέρια από το αίμα. Στον υπερύφανο μια σύντομη λησμονιά για τα "ανεπανόρθωτα λάθη και τις προσβολές που δεν έλαβαν εκδίκηση", εσύ συγκαλείς στο δικαστήριο των ονείρων ψευδομάρτυρες για να νικήσει η βασανισμένη αθωωότητα"

"Ο οπιομανής δεν χάνει καμία από τις ηθικές ευαισθησίες και φιλοδοξίες του. Επιθυμεί και ποθεί όσο ποτέ άλλοτε, να πραγματοποιήσει ό,τι πιστεύει πως είναι δυνατό να πραγματοποιηθεί, και αισθάνεται βαθειά υποχρεωμένος, αλλά η πνευματική σύλληψη του τι είναι δυνατό να κάνει, συνεχώς ξεπερνά τις δυνάμεις του, όχι μόνο στην εκτέλεση, αλλά ακόμη και στην προσπάθεια. Βρίσκεται κάτω από το βάρος του φόβου και του εφιάλτη. Έχει μπροστά του όλα όσα θα έκανε ευχαρίστως, ακριβώς όπως κάποιος είναι με το ζόρι περιορισμένος στο κρεβάτι του από της ατονίακάποιας ασθένειας, και είναι αναγκασμένος να είναι μάρτυρας κάποιας προσβολής ή βρισιάς που απευθύνεται σε ένα αγαπημένο του πρόσωπο. Καταριέται τα μάγια που τον αλυσόδεσαν. Θα έδινε ακόμα και τη ζωή του για να μπορέσει να σηκωθεί και να περπατήσει αλλά είναι αδύναμος σαν παιδάκι, και ούτε να προσπαθήσει δεν μπορεί."

Πρόκειται για ζωντανές, δυνατές περιγραφές. Είναι από τα έργα που αλλάζουν τον τρόπο που βλέπεις τον κόσμο γύρω σου.

Νορβηγικό δάσος

Από την πρώτη σελίδα του βιβλίου βρήκα ένα Μουρακάμι όπως τον περίμενα. Η ροή κυλάει αβίαστα, ωραίες εικόνες, μα πάνω απ' όλα οι ολοκληρωμένοι χαρακτήρες του βιβλιου το κάνουν μαγευτικό.
Πρόκειται για ένα πολύ ευχάριστο ανάγνωσμα που πραγματεύεται τη ζωή η οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το θάνατο και όχι το αντίθετό του.
Σε γενικές γραμμές με άφησε ικανοποιημένη, αλλά περίμενα κάτι πιο "δυνατό", για ένα συγγραφέα με τις δυνατότητες του Μουρακάμι.